Terezin. Kultura pamięci.

Autor: Raymond Johnston. Expats.cz

Zdjęcie: Paweł Dias. 60. rocznica wyzwolenia  Auschwitz. Pamatnik ticha Bubny.

Zdjęcia dokumentujące 30 lat pamięci o Holokauście są punktem kulminacyjnym  wydarzeń upamiętniających 80. rocznicę deportacji Żydów z Czech i Moraw do getta w Terezinie.

Pierwszy transport czeskich Żydów opuścił stację kolejową Bubny w praskiej dzielnicy Holešovice 16 października 1941 r., a getto w Terezinie powstało 24 listopada 1941 r.

Jednym z głównych wydarzeń jest wystawa zdjęć nieżyjącego już fotografa  Pavla Diasa „Fragment – Wspomnienia na przyszłość” (Torzo – Vzpomínky pro budoucnost). Wystawa czynna będzie   od 13 października do 28 listopada w Domu Czarnej Madonny (Dům U Černé Matky Boží), w pobliżu Rynku Starego Miasta.

Dias  zmarł 19 kwietnia 2021 r. Przez ponad 30 lat dokumentował wydarzenia w gettach i obozach koncentracyjnych. Jego zdjęcia  dokumentują fundamentalną zmianę jaka zaszła w kulturze pamięci tamtych czasów.  Dziadek Diasa przeżył Holokaust. Dias, pochodzący z Brna, był pierwszym absolwentem programu fotograficznego w FAMU.

Będą też konferencje, dyskusje, wykłady, koncerty, wystawy i spotkania pełne szacunku. Memoriał Ciszy odbędzie swój tradycyjny happening przeciwko biernemu oglądaniu stacji kolejowej Bubny. Na festiwalu Eternal Hope odbędzie się koncert galowy izraelskich artystów z wierszami.

Teatr Estates 7 listopada zaprezentuje operę „Brundibár”, wystawioną przez zespół Praskiej Opery Dziecięcej. Opera kompozytora Hansa Krásy była kilkakrotnie wykonywana przez dzieci w Terezinie, m.in. dla wizytującej delegacji Czerwonego Krzyża.

Weber, Ullmann i Krása zostali zabici w Auschwitz po tym, jak po raz pierwszy przeszli przez Terezin. Przypadkowo historia muzyków i artystów w Terezinie jest teraz przekształcana w film z wykorzystaniem autentycznych lokalizacji.

Program muzyczny kompozytorów terezińskich Pavla Haasa. Viktor Ullmann i Gideon Klein odbędzie  się 24 października w Operze Narodowej.

Program zakończy się 24 listopada, kiedy to odbędzie się symboliczny marsz ze świecami z Bohušovic do Terezina śladami pierwszego transportu do getta. Symbol światła zostanie przeniesiony kilka dni później na tradycyjne święto Chanuki, kiedy świąteczne świece zostaną zapalone w wielu ważnych miejscach pamięci. Pierwszy z nich będzie symbolicznie po raz trzeci na stacji kolejowej Bubny.

Między 16 października a 3 listopada 1941 r. pięć transportów opuściło Pragę do getta w Łodzi, a 16 listopada transport z Brna do getta w Mińsku na Białorusi. Potem Niemieckie zdecydowali, że Żydzi zostaną wysłani do getta w Protektoracie Czech i Moraw. Wybrano dawne wojskowe miasto forteczne Terezín.

Historia getta w Terezinie rozpoczęła się od Aufbaukommando (AK-I), grupy 342 żydowskich robotników, którzy mieli doświadczenie budowlane. Przebudowę Terezina rozpoczęto  24 listopada 1941 roku. Grupie powiedziano, że jest to zadanie tymczasowe i będą mogli wrócić do domu po kilku dniach, ale zamiast tego stali się pierwszymi więźniami getta.

Łącznie 140 000 osób przybyło do Terezina w transportach, a ponad 15 000 przybyło w przymusowych marszach pod koniec II wojny światowej. Największą grupę deportowanych, ponad 70 tysięcy, stanowili Żydzi z Czech i Moraw.

Transporty pochodziły również ze Słowacji, Niemiec, Węgier, Austrii i Danii. Wielu więźniów zostało ostatecznie wysłanych do Auschwitz lub innych obozów, gdzie zostali zabici lub zmarli z powodu chorób. Uważa się, że tylko 23 000 mieszkańców Terezina przetrwało do końca wojny.

Organizatorami  obchodów są m.in. Pomnik Ciszy, Pomnik Terezina, Muzeum Żydowskie, Inicjatywa Terezińska, Federacja Gmin Żydowskich, Uniwersytet Masaryka, Fundusz Wieczysty Arnošta Lustiga, Fundusz Wieczysty Holokaustu, Opera Teatru Narodowego, Muzeum Sztuki Użytkowej w Pradze i Wieczna nadzieja.

Pozostałe zdjęcia Paweł Dias:

1.         Rocznica wyzwolenia Auschwitz

2.         Auschwitz 1975

3.         Auschwitz -Birkenau 1975