Trzy Marie u grobu

Trzy Marie u grobu.

Duccio di Buoninsegna (1260 – 1318)

Ten obraz namalował znakomity malarz włoski Duccio dla katedry w Sienie. Arcydzieło! Jest to jeden z obrazów poświęconych  zmartwychwstaniu Jezusa. Artysta dokładnie i szczegółowo namalował, co się działo po zmartwychwstaniu. 

Podobnie jak w innych obrazach tego mistrza  – Trzy Marie u grobu opierają się na przekazie ewangelicznym. Jak zapisał św. Marek: ” Gdy minął szabat, Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba i Salome nakupiły wonności, żeby pójść namaścić Jezusa. Wczesnym rankiem w pierwszy dzień tygodnia przyszły do grobu (…) i ujrzały młodzieńca, siedzącego po prawej stronie, ubranego w białą szatę i bardzo się przestraszyły. Lecz on rzekł do nich: „Nie bójcie się! Szukacie Jezusa z Nazaretu, ukrzyżowanego. Powstał, nie ma Go tu”. (Mk 16,1 – 6)

Obraz Duccia ma bardzo prostą, znana z innych ikon kompozycję. Z tej pozornie prostej sceny emanuje napięcie widoczne w spojrzeniach łączących wszystkie cztery namalowane postacie. Gest dłoni anioła kierującego uwagę ku pustemu grobowi wyraża słowa radosnej nowiny: „Nie ma go tutaj. Zmartwychwstał”. (Łk24,6.Oremus)

Trzy Marie u grobu Duccio di Buoninsegna z XIII wieku   to nie jedyne trzy Marie w historii malarstwa. Zabytkowa ikona z przedstawieniem „Trzech Marii u grobu” skradziona ze zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie wróciła po ponad 30 latach do Polski.

Datowana na XVI wiek ikona ukazująca „Trzy Marie u grobu”, wykonana w technice tempery jajecznej na desce, została skradziona z Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie przez nieznanych sprawców w grudniu 1990 roku wraz z 28 innymi ikonami. Obiekty zarejestrowano w prowadzonym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego krajowym wykazie zabytków skradzionych i wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem.

W grudniu 2021 roku pracownik Wydziału ds. Restytucji Dóbr Kultury w MKiDN rozpoznał skradzioną ikonę w katalogu zakończonej aukcji ikon rosyjskich i greckich w Düsseldorfie. Wykorzystując system informacji o rynku wewnętrznym Unii Europejskiej, tzw. system IMI, polskie ministerstwo zwróciło się w sprawie ikony do Ministerstwa Kultury i Nauki Nadrenii Północnej-Westfalii. W odpowiedzi strona niemiecka potwierdziła, że jest to poszukiwane przez Polskę dzieło sztuki, a dom aukcyjny z Düsseldorfu wyraża gotowość zwrotu obiektu. Jednocześnie Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie zweryfikowało tożsamości ikony w oparciu o posiadane dokumenty oraz materiał fotograficzny.

Niemiecki dom aukcyjny przekazał ikonę Polsce. To druga ikona ze zbioru 29 ikon skradzionych ponad 30 lat temu z Olsztyna, którą udało się odzyskać. Pierwszą była ikona z przedstawieniem Michała Archanioła datowana na XVII/XVIII wiek, odnaleziona w Muzeum Ikon w Recklinghausen w Nadrenii Północnej-Westfalii w Niemczech latem 2020 roku. Wróciła ona do Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie w grudniu 2021.