Historia największych polskich targów

„Poznań jako międzynarodowe centrum wystawowe stał się symbolem Polski, a znanym na całym świecie Międzynarodowym Targom należy przypisać wielkie zasługi dla wiodącej roli miasta Poznania nie tylko w polskim, ale również ogólnoświatowym handlu.” – tak w liście gratulacyjnym pisał 10 lat temu legendarny prezydent UFI- Światowego Stowarzyszenia Przemysłu Targowego – Bryan Montgomery.

A wszystko zaczęło się w 1920 roku, kiedy to w środowisku znakomitych poznańskich kupców i przemysłowców powstała idea powołania instytucji targowej. W październiku 1920 roku, na specjalnie zwołanym Zjeździe Delegatów Towarzystw Kupieckich, podjęto decyzję o zorganizowaniu w następnym roku Targu Poznańskiego. Powołano Komitet Wystawy z ówczesnym prezydentem miasta Jarogniewem Drwęskim na czele. Zafascynowany ideą targów prezydent Drwęski doprowadził projekt do końca. I tak 28 maja 1921 roku uroczyście otwarto Targ Poznański.

Pierwszy Targ Poznański zgromadził 1200 wystawców i 40 tys. zwiedzających, co było wówczas liczbą ogromną, zważywszy, że kupcy i przemysłowcy pochodzili w większości jedynie z byłego zaboru pruskiego. W Poznaniu tradycje targowe sięgały połowy XIX wieku, a pierwsza wystawa przemysłowa odbyła się już w 1850 roku w Pałacu Działyńskich na Starym Rynku. Ponadto w 1911 roku odbyła się tu wielka wystawa wschodniopruska, co poznaniacy zachowali w pamięci jako dobry sposób na ożywienie handlu i produkcji.

Pierwszym dyrektorem Targu Poznańskiego, nazwanego później Targami Poznańskimi, został Mieczysław Krzyżankiewicz. Znaczenie targów doceniono natychmiast, ale zwracano uwagę na ich krajowy, prowincjonalny wręcz charakter. Decyzją rządową w 1925 roku podwyższono rangę poznańskich targów i przekształcono je w targi międzynarodowe. Ten fakt jeszcze bardziej zaakcentowało wstąpienie w 1927 roku Targów Poznańskich do związku Targów Międzynarodowych UFI. W 1928 roku poznańskie targi przyjęły nazwę Międzynarodowych Targów Poznańskich i zaliczano je do najlepszych targów nowej generacji w Europie. Dwa lata później pełniły nawet rolę gospodarza Kongresu Statutowego UFI i stąd tytuł członka-założyciela UFI. Zainteresowanie poznańskimi targami wciąż rosło, a sława i renoma tych targów sięgała daleko poza granice kraju.

Historycznym, legendarnym dziś i dotąd największym wydarzeniem targowym była zorganizowana w 1929 Powszechna Wystawa Krajowa, zwana popularnie PeWuKą. Patronat nad Powszechną Wystawą Krajową, która świętowała dziesięciolecie niepodległej Polski po 123. latach niewoli, objął prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki, który 16 maja 1929 roku dokonał jej uroczystego otwarcia. Istotą PeWuKi, jej misją naczelną, było pokazać dorobek gospodarczy, społeczny i kulturalny młodego państwa, a także scalić patriotycznie i handlowo mieszkańców trzech byłych zaborów. Było to wydarzenie ogromnej wagi, a o tym jak dużej świadczy fakt, że wystawę odwiedziło 4,5 miliona ludzi. Niestety, niedługo potem światowy kryzys gospodarczy, zapoczątkowany krachem na nowojorskiej giełdzie, dał się odczuć również na poznańskich targach. Na kryzysie ucierpiały wszystkie targi w Europie, wiele przerwało nawet swoją działalność. MTP przeżyły swój pierwszy poważny kryzys. Mimo iż gwałtownie zmalała liczba wystawców – Targi Poznańskie wyszły z niego zwycięsko. Już w 1936 roku wszystko wróciło do normy. „Od 26 IV do 3 V trwały w Poznaniu XV Międzynarodowe Targi, największe z dotychczasowych, przy dużej frekwencji wystawiających i zwiedzających” – tak opisała to wydarzenie Kronika Miasta Poznania. Przed wojną Targi Poznańskie stawiano na równi z targami w Lipsku i Mediolanie. Mówiono nawet, że są to trzecie, czwarte targi w Europie. Po ostatniej wojnie targi odrodziły się ponownie w 1947 roku. Rosła liczba wystawców krajowych i zagranicznych. Z czasem Targi Poznańskie stały się bardzo ważnym miejscem propagandy socjalistycznej. Krzykliwe hasła, eksponowanie produktów z ZSRR, a z drugiej strony ekspozycje zachodnich wystawców, budzące zainteresowanie i zachwyt. Tak wyglądały wówczas targi. Te dwa światy nie pasowały do siebie. Robiono wszystko, aby wykazać wyższość socjalizmu nad „imperialistycznym światem” Zachodu. I z tych politycznych powodów w latach 1951-1954 Międzynarodowe Targi Poznańskie zamknięto. Reaktywowano je ponownie w roku 1955, co było ogromnym wydarzeniem, bo zwiedziło je wówczas prawie 1,5 mln ludzi!

XXV Międzynarodowe Targi Poznańskie zapamiętane zostały szczególnie. W ostatnich dniach ich trwania wybuchło powstanie poznańskie – pierwszy robotniczy protest przeciwko władzom komunistycznym. Wydarzenia czerwca 1956 roku toczyły się na oczach nie tylko Polaków, ale też przybyłych gości zagranicznych. Wykorzystano to później, nazywając ich sprawcami całego zamieszania.

Powierzchnia wystawiennicza Międzynarodowych Targów Poznańskich z roku na rok była coraz większa. Ten gwałtowny rozwój spowodował, że pod koniec lat 60. targi organizowano dodatkowo na terenach pozatargowych, np. w poznańskim Zamku, w Arenie, nad jeziorami Kierskim i Maltą. W 1973 roku czerwcowe Targi Poznańskie podzielono na dwie imprezy: międzynarodowe Targi Techniczne w czerwcu i Międzynarodowe Targi Artykułów Konsumpcyjnych TAKON we wrześniu. Jednak już w 1976 roku powrócono do jednego terminu targów, gdyż dwa nie były wygodne ówczesnym władzom. Kolejne lata przynosiły raz lepszą raz gorszą sytuację, co zależało od sytuacji gospodarczej i politycznej kraju.
W 1982 roku wystawiało się tylko 25 krajów. „Rok 1982 to rok stanu wojennego i zapaści gospodarczej oraz upadku imprez międzynarodowych, jak i krajowych… Wierząc w rozwój gospodarczy, podjęliśmy ogromną ofensywę zarówno wobec kraju, jak i zagranicy..”.- powiedział w jednym z wywiadów Andrzej Byrt, ówczesny dyrektor naczelny MTP, dziś ambasador Polski w Niemczech.

W 1988 roku w targach brali już udział przedstawiciele 42. państw. Obok czerwcowej imprezy targowej zaczęły pojawiać się nowe, a wśród nich tak popularne dziś: Polagra i Polskie Meble (obecnie Meble). Zasadnicze zmiany przyniósł jednak przełom polityczny 1989 roku.
W 1990 roku Targi Poznańskie przekształciły się w spółkę z udziałem Skarbu Państwa. Od tego czasu nastąpił dynamiczny ich rozwój. Przybywało nowych ekspozycji. Dziś mają one już ugruntowaną pozycję – Budma, Polagra, Meble, Drema, Taropak, Poleko to tylko niektóre z nich. Są najliczniej odwiedzanymi imprezami targowymi w Polsce, zdobyły europejską renomę i cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem polskich i zagranicznych wystawców. Obecnie Międzynarodowe Targi Poznańskie to 41 imprez z różnych branż. W ubiegłym roku uczestniczyło w nich 11 066 firm i 315 000 gości. Rozwija się działalność MTP na rynkach zagranicznych, powstają kolejne przedstawicielstwa handlowe oraz biura informacyjne MTP. Przedstawicielstwa uruchomione tylko w 2005 roku znajdują się na terenie Chorwacji, Indii, Słowacji, Turcji i Rosji. Dzisiejsze targi to także Centrum Kongresowe Poznań – Targi i organizacja konferencji. Tych w roku 2005 odbyło się 1 264, czyli o 80% więcej niż rok wcześniej. Targowe obiekty są wciąż modernizowane, powstają też nowe. Międzynarodowe Targi Poznańskie zajmują wysokie miejsce w rankingu największych ośrodków targowych na świecie.

Na podstawie: Z biegiem lat, pod red. L. Trzeciakowskiego, Poznań 1996,
Targi, jarmarki MTP, pod red. L. Trzeciakowskiego, Poznań 1996