Polskie sierpnie
Ilustracja powyżej: Andrzej Okińczyc, Lawa 3, 2005, 61×61 cm, relief, technika własna, akryl. Foto Jacek Gulczyński.
Sierpień to dla Polaków heroiczna pora. Myślisz „sierpień” i natychmiast przywołujesz na pamięć Bitwę Warszawską z 15 sierpnia 1920 roku, Powstanie Warszawskie z 1 sierpnia 1944 i Porozumienia Sierpniowe z 1980. To bohaterska strona sierpnia. Ale każde z tych wydarzeń ma swoja drugą, niesławną i dramatyczną stronę.
Nad Wisłą 15 sierpnia 1920 roku zdarzył się cud. Cud miedzy Polakami i Ukraińcami, jeszcze kilka miesięcy wcześniej nienawistnymi wrogami, zażartymi przeciwnikami w bojach o Lwów, którzy postanowili odłożyć wzajemną wrogość i wspólnie, ramię w ramię, rozprawić się z bolszewikami. Za naszą i waszą wolność. Przeciwko Konarmii Budionnego i wojsk marszałka Tuchaczewskiego w obronie Rzeczpospolitej stanęli również Ukraińcy – niewyszkoleni, ale jak Polacy bardzo dzielni. Bili się w obronie Polski pod Zamościem i pod Komarowem, w Galicji i pod Radzyminem.
A kiedy pognaliśmy Rosjan i w Moskwie układano się w sprawie pokoju – zostali przez Piłsudskiego zdradzeni i oszukani. Naczelnik miał Ukraińcom tylko do powiedzenia: „Ja was przepraszam, panowie, ja was bardzo przepraszam, tak nie miało być”.
I tak pozostało do dziś. Przeprosiny Marszałka na nic się nie zdały.
A 24 lata później, po 63 dniach heroicznej walki Powstanie Warszawskie upadło. Zakończyło się dramatem i zdradą powstańców, której to zdrady dopuścili się polscy komuniści. Dopiero w 1981 roku pierwszy raz odznaczono powstańców warszawskich Warszawskimi Krzyżami Powstańczymi, a w 1989 roku w Warszawie na placu Krasińskich odsłonięto Pomnik Powstania Warszawskiego.
Ceną za Porozumienia Sierpniowe był stan wojenny i masakra górników w kopalni Wujek w Katowicach, którzy protestowali przeciw ogłoszeniu stanu wojennego . Dziewięciu zginęło.
W „Nocy Listopadowej” Stanisława Wyspiańskiego Wielki Książe pyta Makrota: „Listopad to dla Polaków niebezpieczna pora?”. Makrot odpowiada:”….Tak teraz jest listopad, więc baczne mamy słuchy. Jest to pora, gdy idą miedzy żywych Duchy i razem się bratają”.
W 1830 roku wybuchło Powstanie Listopadowe, ale tego samego miesiąca, w listopadzie 1918 roku wybuchła Polska… W listopadzie 1907 roku zmarł Wyspiański.
